Zdrowe wakacje cz.II - Szczepienia przed podróżą
W drugiej części cyklu moich podróżniczych postów “Zdrowe wakacje” postanowiłam poruszyć kwestię szczepień ochronnych, jakie warto rozważyć przed planowaną podróżą, w szczególnością tą odległą.
Zapamiętaj- szczepienia ochronne należy wykonać najlepiej 6-8 tygodni przed planowanym wyjazdem.
Zawsze w pierwszej kolejności należy przeanalizować czy i kiedy były realizowane szczepienia ujęte w kalendarzu szczepień w naszym kraju. Musisz mieć na uwadze, że nawet jeśli byłeś szczepiony zgodnie z zaleceniami, jako osoba dorosła możesz wymagać podaży szczepionki przypominającej. W tym celu lekarz musi sprawdzić w szczególności szczepienia wykonane wobec: gruźlicy, WZWb, tężcowi, odrze, błonicy, polio.
Zawszewspominam, iż warto rozważyć zaszczepienia przeciw chorobom występującym nie tylko w rejonie będącym celem naszej podóży, lecz również występującym w naszym klimacie- na grypę czy kleszczowe zapalenie mózgu. O obu tych chorobach pisałam dokładniej we wcześniejszych postach: grypa szaleje oraz uwaga- kleszcze wokół
Następnie należy wykonać szczepienia dodatkowe, kierując się aktualną sytuacją epidemiologiczną danego rejonu podróży.
Drodzy Czytelnicy, listę aktualnie zalecanych szczepień dla poszczególnych rejonów podróży znajdziesz w załączonym pliku: Szczepienia
Poniżej przeanalizuję poszczególne szczepienia, które powinieneś rozważyć przed podróżą:
Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (WZWA):
Wielu kolarzy tę chorobę pod innym określeniem- żółtaczka pokarmowa. Chorobą tą można się bowiem zarazić drogą pokarmową, podczas spożycia zanieczyszczonej wody lub żywności, a także przez kontakt z wydalinami chorego lub nosiciela.
Chciałabym byś miał świadomość, iż WZW A jest chorobą bardzo szeroko rozpowszechniona na świecie i uważana jest za najczęstszą chorobę zakaźną osób podróżujących.
Ryzyko zachorowania na WZWA jest 100 razy wyższe niż na dur brzuszny i cholerę.
Może starsi czytelnicy pamiętają, jak choroba ta powszechna była również i w naszym kraju kilkadziesiąt lat temu. Obecnie zapadalność na WZW A w Polsce jest niska, choć w ostatnich latach obserwuje się wzrost zapadalności na WZW A.
Nadal większość rejestrowanych przypadków jest przywlekana przez nieuodpornionych turystów, z terenów endemicznego występowania WZW A.
Podróżując musisz mieć świadomość, iż szczególnie często WZW A występuje w regionach o złym standardzie sanitarnym. Krajami dużego ryzyka nabawienia się WZW A są Egipt, Indie czy Chiny.
Nie musisz eksplorować dzikiej Afryki czy spać na dworcu w Indiach, by narazić się na WZW typ A.
Wystarczy, że udasz się na wakacje do Egiptu, nawet do resortu.
Spójrz proszę na mapę poniżej, doskonale ukazuje ona jak powszechne jest WZW A:
Do objawów tej choroby należą: objawy grypopodobne (w pierwszym okresie) oraz objawy ze strony układu pokarmowego, powiększona wątroba, często z nasiloną żółtaczką. Choroba ma z reguły nagły początek i ciężki przebieg, wymagający hospitalizacji. Objawy utrzymują się przez kilka tygodni, a powrót do zdrowia następuje w ciągu nawet kilku miesięcy.
Chorobie tej można skutecznie zapobiegać szczepieniem.
W Polsce dostępne są szczepionki: Havrix Junior (dla dzieci od ukończenia 1.rż do 18.rż.), Havrix Adult (dla dorosłych) oraz Avaxim (od 16.r.ż.). Schemat szczepień obejmuje 2 dawki na całe życie.
Preparaty są dobrze tolerowane. Niepożądane reakcje poszczepienne występują rzadko, najczęściej są to reakcje miejscowe. Nie opisano poważnych niepożądanych objawów poszczepiennych. Skuteczność szczepień u dzieci i dorosłych jest wysoka.
Niezależnie od szczepień pamiętaj, by w rejonie narażenia dokładnie myć warzywa i owoce przed spożyciem, pić wodę butelkowaną ze sprawdzonego źródła, unikać kontaktu z nieczystościami stałymi i płynnymi.
Szczepienie przeciwko durowi brzusznemu:
Dur brzuszny to choroba zakaźna przewodu pokarmowego wywoływana przez bakterię Salmonella typhi.
Źródłem zakażenia jest podobnie jak w przypadku WZWa woda i żywność zanieczyszczone wydalinami osób chorych i nosicieli. Ryzyko zakażenia pojawia się głównie w rejonach o niskim poziomie higieny w przygotowywaniu i podawaniu posiłków. Zakażenia durem brzusznym są powszechne w krajach strefy tropikalnej.
Spójrz na mapę poniżej:
Warto mieć na uwadze, że przebieg choroby może być bardzo ciężki i statystycznie kończy się zgonem w 10-30% nieleczonych przypadków.
Objawy choroby to w zależności od fazy choroby: wysoka gorączka, ogólne osłabienie, bóle głowy, krwotoki z nosa, bóle brzucha, biegunka, zaburzony rytm serca, wysypka plamisto-grudkowa tułowia (różyczka durowa), powiększenie wątroby, śledziony, węzłów chłonnych, zapalenie płuc. Mogą pojawić się groźne powikłania: krwawienia z przewodu pokarmowego, perforacja jelita cienkiego, zapalenie otrzewnej, posocznica, zapalenie mózgu, objawy neuropsychiatryczne (delirium), odwodnienie, rozsiane ropnie, zapalenie wsierdzia czy zapalenie kości.
Wysoki poziom zabezpieczenia przed durem brzusznym daje połączenie szczepienia ochronnego z przestrzeganiem zasad higieny, zwłaszcza podczas przygotowywania posiłków.
W Polsce dostępna jest szczepionka polisacharydowa Typhim Vi. Podaje się 1 dawkę i ochrona trwa 3 lata.
Szczepionka u dzieci poniżej 2 lat nie jest immunogenna, dlatego też odradza się podróż z dzieckiem poniżej 2 roku życia w rejon endemicznego występowania tej choroby.
Szczepienie przeciwko żółtej gorączce:
Musisz mieć na uwadze, że szczepienie to jest obowiązkowe dla osób opuszczających rejony występowania żółtej gorączki i przybywających do niektórych krajów potencjalnie zagrożonych transmisją tego wirusa. Dotyczy to niektórych krajów Afryki, Azji i Ameryki Południowej.
Okazanie świadectwa wakcynacji, potwierdzonego w Międzynarodowym Świadectwie Szczepień (International Certificate of Vaccination, żółta książeczka), stanowi warunek wjazdu do wielu krajów.
Brak szczepienia może narazić turystę na zatrzymanie i kary pieniężne.
Pamiętam relację mojej przyjaciółki, która na granicy Kongo w Afryce, była zmuszona do zaszczepienia się na granicy przez lokalnego pielęgniarza o wątpliwych kwalifikacjach i zdecydowanie w wątpliwych warunkach higienicznych (nie wspomnę o warunkach przechowywania tam szczepionki). Nie dopilnowała tego szczepienia i bez wpisu do międzynarodowej książeczki nie mogła przekroczyć granicy. Warto więc tę kwestię zawsze rozważyć planując egzotyczną podróż.
Lista krajów endemicznego występowania tej choroby jest regularnie aktualizowana na stronie internetowej WHO.
Żółta gorączka należy do chorób szczególnie niebezpiecznych.
Jest przenoszona poprzez ukąszenie zakażonego wirusem komara. Choroba może przebiegać bezobjawowo, w ciężkich przypadkach prowadzi jednak do śmierci. Typowymi objawami są: gorączka, bóle głowy, dreszcze, nudności, osłabienie, zażółcenie skóry i zaczerwienienie spojówek. Wśród ciężkich powikłań wymienia się uszkodzenie wątroby i nerek oraz krwawienia z przewodu pokarmowego (gorączka krwotoczna).
W Polsce mamy dostępną szczepionkę o nazwie Stamaril.
Szczepionka ta zawiera żywe, atenuowane wirusy żółtej gorączki. Należy ją podać co najmniej 10 dni przed wyjazdem do obszaru endemicznego. Okres ochronny utrzymuje się przynajmniej 10 lat.
Przeciwwskazaniem do szczepienia jest uczulenie na białko jaja kurzego w stopniu anafilaksji, wrodzony lub nabyty deficyt odporności, jak również wiek poniżej 9. miesiąca życia.
Szczepienie przeciwko zakażeniom meningokokowym:
O meningokokach i inwazyjnej chorobie meningokokowej pisałam już wcześniej w innym moim poście: meningokoki- bać się czy nie
Wiesz już jak ciężką, zagrażającą życiu jest chorobą zakaźną.
Ok. 90% zakażeń wywołują meningokoki serogrupy A, B, C, Y i W 135. Znajomość epidemiologii występowania poszczególnych typów w różnych rejonach świata jest bardzo istotna przed planowaną podróżą.
Kiedy w Europie dominuje typ B i C, to np. w Afryce i Azji najwięcej zachorowań powodują serogrupy A, C i W 135. Szczególnie niebezpieczna jest strefa tzw. meningitis belt w Afryce Subsaharyjskiej. Dominuje tam serotyp A, który odpowiada za duże epidemie.
W medycynie podróży stosuje się głównie skoniugowane szczepionki czterowalentne wobec serogrupom A,C, Y i W135.
W Polsce dostępne są 2 szczepionki 4-walentne: Menveo (powyżej 2rż) i Nimenrix (od 6 tż w schemacie do 12 tż lub powyżej 1rż).
Podróżującym po Europie zalecamy dodatkowo szczepionkę przeciwko serogrupie B. Preparat Bexsero można podać dziecku, które ukończyło 2. m.ż. Schemat zależy od wieku dziecka.
Szczepienie przeciwko japońskiemu zapaleniu mózgu:
Choroba ta jest przenoszona przez komary i uderza stosunkowo rzadko, lecz dotkliwie, z ciężkim przebiegiem, powikłaniami i wysoką śmiertelnością, zwłaszcza wśród dzieci. Występuje głównie na Dalekim Wschodzie.
W Polsce dostępna jest szczepionka o nazwie Ixiaro.
Jest ona przeznaczona dla dzieci powyżej 2mż i dorosłych. Schemat szczepienia obejmuje 2 dawki w odstępie 28 dni (+ dawka przypominająca po 12-24 miesiącach od szczepienia podstawowego). Ochrona po szczepieniu utrzymuje się 10 lat. Szczepionka jest wysoce immunogenna i bezpieczna.
Szczepienie przeciwko wściekliźnie:
Przez wiele lat szczepienia przeciwko wściekliźnie stosowano głównie po ekspozycji na zakażenie.
Obecnie WHO zaleca szczepienia przed podróżami w rejony dużego zagrożenia wścieklizną.
Wścieklizna jest chorobą kosmopolityczną występującą na całym świecie, szczególnie w Azji i w Afryce, gdzie głównym źródłem zakażenia są chore psy. Każdego roku z powodu wścieklizny umiera 55 tysięcy osób (31 tysięcy w Azji, najwięcej w Indiach, Wietnamie i Tajlandii oraz 24 tysiące w Afryce).
Przed ekspozycją podaje się 3 dawki szczepionki w schemacie 0, 7 i 21 lub 28 dni, po roku niezbędna jest dawka uzupełniająca. W razie potrzeby (kolejne podróże) szczepienie przypominające należy podawać co 5 lat.
Po ekspozycji na wściekliznę osobom nieuodpornionym należy podać 5 dawek szczepionki w schemacie 0, 3, 7, 14 i 28 dni.
Dostępne są szczepionki Verorab i Rabipur.
Z uwagi na śmiertelny przebieg potwierdzonego zakażenia wścieklizną nie istnieją żadne przeciwwskazania do stosowania szczepienia po ekspozycji.
Wścieklizna jest chorobą zakaźną, kończącą się w 100% zgonem.
Drodzy Czytelnicy, mam nadzieję, że powyższy post o szczepieniach stał się cenną bazą wiedzy dla wszystkich, którzy planują udać się na wakacje, w szczególności te odległe i egzotyczne.
Już wkrótce, w kolejnej części cyklu “Zdrowe wakacje“ napiszę dla Was o jakże znienawidzonej i niestety bardzo powszechnej biegunce podróżnych, czyli tzw. “klęsce faraona”. Już teraz gorąco zapraszam:)
I już teraz zapraszam do śledzenia moich kolejnych postów.
Zachęcam też do pozostawiania komentarzy.
Jeśli macie jakieś pomysły, sugestie co do kolejnych postów- piszcie śmiało:)
* Treści zawarte w blogu mają funkcję edukacyjną i nie mogą zastąpić osobistego kontaktu z lekarzem.