Drodzy Czytelnicy, nie spodziewałam się, że poprzedni post o łojotokowym zapaleniu skóry spotka się z tak dużym zainteresowaniem. Piszecie, iż pomógł on Wam w postawieniu prawidłowego rozpoznania i wdrożeniu odpowiedniej pielęgnacji. Otrzymałam od Was masę pozytywnych wiadomości i komentarzy, to bardzo budujące:) Prosiliście, bym napisała również o atopowym zapaleniu skóry- AZS. Tak więc, pomimo trudnego czasu epidemii, idąc na wprost Waszym oczekiwaniom, oto jest- świeżutki post o AZS:)

Każdego, kto jeszcze nie przeczytał poprzedniego posta odsyłam gorąco do jego lektury: Łojotokowe czy atopowe zapalenie skóry? cz.I- łojotokowe zapalenie skóry

Oba posty są ściśle ze sobą powiązane. Łojotokowe zapalenie skóry bardzo często mylone jest z atopowym zapaleniem skóry, a różnicowanie tych dwóch stanów bardzo często jest problematyczne nawet dla doświadczonego lekarza. Tak wiec, by te schorzenia zrozumieć, musimy poznać je oba dokładniej. Dziś bohaterem jest atopowe zapalenie skóry- AZS. Zapraszam do lektury:)

*na potrzeby przejrzystości artykułu będę używać skrótów: AZS- jako atopowe zapalenie skóry oraz ŁZS jako łojotokowe zapalenie skóry.

Czym jest AZS ?

Atopowe zapalenie skóry-AZS jest przewlekłą, nawrotową chorobą zapalną skóry.

AZS ma bardzo charakterystyczne cechy:

AZS charakteryzuje się suchością skóry oraz silnym, uporczywym świądem.

O innych typowych dla AZS objawach napiszę poniżej…

Co jest przyczyną AZS?

W świetle obecnej wiedzy patogeneza AZS jest bardziej złożona niż powszechnie się sądzi.

Większość pacjentów (i zatroskanych rodziców małych pacjentów z AZS) jest przekonanych, iż główną przyczyną zmian skórnych jest alergia pokarmowa.

Widzę to na co dzień w gabinecie- większość rodziców nawet na własną rękę wprowadza eliminacje pokarmowe sądząc, że “uczulenie na mleko” to główna przyczyna zmian skórnych ich dziecka. Jednak- niekoniecznie!

Obecnie uważa się, iż:

Dominującą przyczyną AZS jest zaburzenie bariery naskórkowej jak i defekt na podłożu genetycznym (w tym mutacja w genie kodującym filagrynę).

To, iż AZS jest chorobą alergiczną skóry i uczulenie na jakiś czynnik zewnętrzny odgrywa ważną rolę w tworzeniu zmian skórnych jest niezaprzeczalne. Jednak:

Nie wiadomo, czy alergia jest czynnikiem pierwotnie wywołującym zmiany skórne, czy też do uczulenia dochodzi wtórnie, w wyniku wcześniejszego uszkodzenia bariery skórnej.

Potwierdza to fakt, iż niemowlęta często wykazują uczulenie na produkty, których nigdy nie jadły- przez uszkodzoną barierę można się bowiem uczulić wieloma alergenami występującymi w otoczeniu.

Nie chcę Wam tutaj wprowadzać zamieszania- pierwsze było jajko czy kura? Tutaj podobnie: alergia, czy też może genetyczny defekt budowy naskórka- co jest pierwsze? Na potrzeby tego artykułu i Waszej wiedzy ustalmy, że mechanizm jest złożony:)

Warto również wspomnieć o czynnikach środowiskowych, układzie hormonalnym i nerwowym jak i zaburzeniu skórnej mikroflory bakteryjnej- te wszystkie czynniki odgrywają znaczącą rolę w rozwoju AZS, jak i jego zaostrzeniach.

Czy alergia pokarmowa to główny winowajca AZS?

Ustaliliśmy już, że alergeny zewnętrzne biorą udział w rozwoju AZS. Chciałam jednak zwrócić Waszą uwagę na ważny fakt:

Alergię na pokarmy udaje się udokumentować u max.60% dzieci i młodzieży z umiarkowanym/ciężkim AZS.

Czyli alergia na pokarmy nie jest więc pewną i jedyną przyczyną zmian skórnych w AZS! Wiele opracowań naukowych podaje, iż alergeny pokarmowe mogą zaostrzać objawy u niespełna 30% chorych!

Ponadto dzieciom z AZS i alergią pokarmową najczęściej towarzyszą objawy brzuszne (np. nasilone kolki, biegunki).

Jeśli już, to jakie pokarmy uczulają najczęściej?

Wśród alergenów pokarmowych w ponad 90% dominują: mleko krowie, jajo kurze, pszenica, soja, orzechy i/lub ryby. I to one najczęściej uczulają.

Udział poszczególnych alergenów pokarmowych w zaostrzeniu AZS zmienia się w zależności od wieku. U niemowląt i dzieci do wieku szkolnego dominujące znaczenie mają alergeny białek mleka krowiego. U dzieci starszych  i dorosłych większą role zaczynają odgrywać alergeny powietrznopochodne.

Spójrzcie proszę poniżej- zestawiłam najczęściej uczulające pokarmy w zależności od wieku:

• Niemowlęta: mleko krowie, jaja, soja, pszenica

• Dzieci od 2.do 10rż.: mleko krowie, jaja, orzechy ziemne, orzechy, ryby, owoce morza, sezam, kiwi

• Dzieci >10rż: orzechy ziemne, orzechy, ryby, owoce morza, pokarmy związane z pyłkami.

Wiemy już, że nie każde dziecko z AZS musi być uczulone na pokarm, należy więc zawsze tę ewentualną alergię potwierdzić.

Pochopne odstawianie mleka krowiego czy innych powszechnie znanych alergenów pokarmowych jest nieuzasadnione. Ale o tym poniżej…

U kogo i kiedy najczęściej występuje AZS?

W ostatnich latach obserwujemy częstsze występowanie chorób alergicznych, w tym właśnie AZS.

Pomimo, iż AZS często jest nadrozpoznawalna, to musimy mieć świadomość, iż jest to schorzenie dość częste.

Szacuje się, że w krajach rozwiniętych choroba dotyczy ponad 20% populacji dziecięcej i ok. 1% dorosłych.

Zwróćmy proszę uwagę: nawet co piąte dziecko może prezentować choćby łagodne lub przejściowe zmiany skórne typowe dla AZS.

W 60% choroba rozwija się w pierwszych 2 latach życia dziecka, a w ponad 80%- do 5rż. AZS jest wiec w dużej mierze schorzeniem pediatrycznym.

Najczęściej pierwsze zmiany atopowe pojawiają się po 3 miesiącu życia.

W przebiegu AZS zmiany skórne są ściśle związane z alergią, dlatego by procesy immunologiczne w organiźmie mogły zadziałać- potrzebny jest czas. Dlatego AZS ujawnia się zazwyczaj najwcześniej w 4-6tyg. życia, wyjątkowo rzadko w okresie noworodkowym.

Wiemy już, iż w patogenezie AZS brane jest pod uwagę podłoże genetyczne, dlatego tak istotny jest wywiad rodzinny pod kątem alergii. Jeśli obydwoje rodziców cierpi na choroby alergiczne, istnieje nawet 70% ryzyko rozwoju AZS u dziecka. 

Jakie objawy prezentuje dziecko z AZS?

Jak już pisałam na samym początku postu:

Główne cechy AZS to suchość skóry oraz silny, uporczywy świąd.

Świąd bardzo często u dziecka wyzwala rozdrażnienie i niepokój, może powodować przebudzenia w trakcie snu lub nawet bezsenność. Świąd często nasila się właśnie w nocy, kiedy skóra jest rozgrzana lub spocona. Dziecko drapie się, często nawet do krwi.

Suchość skóry to kolejna typowa cecha AZS. Skóra jest zazwyczaj sucha na całej powierzchni, a nie tylko w miejscach z zaostrzonymi zmianami.

U dziecka z AZS stwierdza się bardzo suchą skórę i jej bardzo dużą wrażliwość na czynniki zewnętrzne oraz skłonność do podrażnień.

Kontakt z czynnikami drażniącymi, takimi jak niewłaściwe preparaty do pielęgnacji, pot, uczulające alergeny, może zaostrzać zmiany skórne. Chorzy zazwyczaj nie tolerują wełnianych ubrań (i zawartej w niej lanoliny).

Umiejscowienie i rodzaj zmian skórnych zależą od wieku pacjenta:

We wczesnym dzieciństwie, do końca 2. roku życia, zmiany skórne mają charakter nieregularnych ognisk rumieniowo-wysiękowych i obecne są typowo na skórze twarzy (gł. na policzkach), wyprostnych częściach kończyn oraz tułowiu. W niektórych przypadkach może być zajęta skóra zgięć stawowych (łokciowych, podkolanowych, nadgarstków).

Pomiędzy 3. a 11. rokiem życia zmiany atopowe często w formie lichenizacji (o tym poniżej) obserwuje się głównie w obrębie powierzchni zgięciowych stawów.

W grupie dzieci najstarszych, podobnie jak u dorosłych, mogą być zajęte grzbiety rąk.

W każdym okresie życia w najcięższych przypadkach może dojść do zajęcia całej skóry chorego, co nazywamy erytrodermią.

Obraz zmian atopowych zależny jest również od stopnia nasilenia procesu zapalnego skóry (faza ostrego lub przewlekłego stanu zapalnego):

• W fazie ostrej obserwuje się ogniska rumieniowe, dość wyraźnie odgraniczone od skóry otoczenia, na których podłożu występują drobne grudki, pęcherzyki oraz nadżerki.

• W fazie przewlekłej stanu zapalnego typowe są ogniska z pogrubiałą skórą i wzmożonym rysunkiem linii skórnych (tzw. lichenizacja), ponadto widuje się powierzchowne złuszczanie naskórka.

Często obserwujemy, iż skóra z AZS prezentuje inne jeszcze cechy jak np: rogowacenie mieszkowe, biały dermografizm (czyli paradoksalna reakcja skóry, która u chorych na atopowe zapalenie skóry przejawia się tym, że po zadrapaniu skóra reaguje zblednięciem, a nie zaczerwieniem), zaciemnienie skóry wokół oczu.

Wiedza na temat tych dość charakterystycznych cech jakie prezentuje skóra zajęta AZS jest bardzo cenna i często pomaga w postawieniu prawidłowego rozpoznania.

Jak rozpoznajemy AZS?

Rozpoznanie AZS ustalamy na podstawie obrazu klinicznego oraz szczegółowo zebranego wywiadu lekarskiego.

My jako lekarze stosujemy ponadto pewne kryteria diagnostyczne, które zawierają szereg cech typowych dla AZS (większość z nich opisałam już powyżej). Punktów tych jest ponad 20, a spełnienie tylko niektórych upoważnia nas do postawienia rozpoznania.

Powtórzę jeszcze raz: do najważniejszych cech AZS u dzieci zaliczamy:

Świąd i suchość skóry, przewlekły i nawrotowy przebieg choroby, typowe umiejscowienie zmian skórnych, atopia u pacjenta lub w wywiadzie rodzinnym.

Inne częste cechy AZS u dzieci to: nietolerancja wełny, rogowacenie mieszkowe, biały dermografizm, zaciemnienie skóry wokół oczu, świąd skóry po spoceniu i wiele innych.

Chciałam zwrócić w tym miejscu uwagę na fakt, iż w kryteriach diagnostycznych AZS są punkty “alergiczne” takie jak: nietolerancja pewnych pokarmów, czy dodatnie wyniki badań alergicznych (IgE swoiste z krwi czy testy punktowe skórne- o nich poniżej).

Wiemy już, że alergia pokarmowa nie występuje u wszystkich dzieci z AZS. W celu rozpoznania AZS nie jest więc konieczne spełnienie żadnego z tych “alergicznych” punktów.

Można rozpoznać AZS pomimo braku alergii pokarmowej lub braku dodatnich wyników alergicznych (IgE swoiste, czy testy skórne punktowe).

Wielokrotnie przychodzą do mnie Rodzice dziecka z AZS i pytają o możliwość wykonania testów skórnych lub przeciwciał z krwi pod kątem alergii.

AZS a badania alergiczne- czy to ma sens?

Najpierw chcę Wam wyjaśnić jakie badania można wykonać u dzieci z podejrzeniem alergii:

W celu potwierdzenia tła alergicznego schorzenia u dzieci przeprowadza się czasem tzw. skórne testy punktowe. Testy te wykonuje się na skórze przedramienia z podejrzanymi alergenami pokarmowymi, pyłkami i roztoczami kurzu domowego, pleśniami, sierścią zwierząt.

W przypadku braku możliwości wykonania testów skórnych (niedostateczny wiek pacjenta, konieczność stałego zażywania leków przeciwalergicznych) można wykonać badanie z krwi pacjenta i oznaczyć poziom przeciwciał IgE skierowanych przeciwko konkretnym alergenom lub zmierzyć ich całkowitą pulę.

Jednak ani testy punktowe skórne, ani badanie swoistych przeciwciał IgE nie będą wystarczające, by potwierdzić alergię. Alergia może występować w formie IgE-niezależnej- wtedy jej mechanizm nie jest związany z wykrywanymi przeciwciałami IgE i powyższe testy nic nam nie dadzą.

Nie ma żadnych swoistych markerów laboratoryjnych potwierdzających rozpoznanie AZS.

Dla Waszej informacji typ reakcji alergicznej może mieć znaczenie prognostyczne. Objawy uczulenia w mechaniźmie IgE-niezależnym ustępują wcześniej niż w IgE-zależnym. Czyli testy możemy wykonać, by określić typ reakcji i ewentualnie prognozować, czy alergia wyciszy się szybciej czy później.

Zapamiętajmy więc proszę: wg.wytycznych- by potwierdzić lub wykluczyć związek AZS z alergia pokarmową należy wykonać tzw. próbę eliminacji i prowokacji.

Próba eliminacji podejrzanego alergenu, a następnie doustna próba prowokacji jest złotym standardem diagnostyki alergii pokarmowej.

Jak wykonujemy próbę eliminacji i prowokacji?

Eliminacja:

• Jeśli dziecko jest karmione piersią: mama przechodzi na ścisłą dietę eliminacyjną pokarmów najczęściej alergizujących niemowlęta, czyli: głównie bez białek mleka krowiego i wszelkich pochodnych (mleko krowie i kozie, masło, sery, jogurty, cielęcina, wołowina). Często na okres eliminacji wyłączamy z diety mamy inne częste alergeny pokarmowe jak: jaja, pszenicę, soję, ryby, orzechy, cytrusy.

• Jeśli dziecko jest karmione mlekiem modyfikowanym: podajemy dziecku specjalne mleko hydrolizat kazeiny lub serwatki (Bebilon pepti lub Nutramigen).

• Eliminację taką wprowadzamy na okres do 4 tygodni (co najmniej 2 tyg.):

Ważna uwaga: jeśli dziecko karmione jest w sposób mieszany- równocześnie mama przechodzi na dietę eliminacyjną, a mleko modyfikowane zmieniamy na hydrolizat. Jeśli np. mama będzie na diecie eliminacyjnej, a dziecko będzie zjadać normalne mleko modyfikowane (nie hydrolizat)- starania mamy pójdą na marne. Eliminacja wtedy nie ma żadnego sensu.

Prowokacja:

W przypadku wyraźnego złagodzenia objawów (nie muszą one ustąpić całkowicie) po zastosowaniu diety eliminacyjnej w celu potwierdzenia rozpoznania konieczne jest ponowne stopniowe wprowadzenie produktów mlecznych do diety.

Jeśli objawy związane z alergią nawrócą w ciągu kliku pierwszych dni po ponownym wprowadzeniu mleka potwierdzi to alergię pokarmową na białko mleka. Wracamy wtedy do eliminacji i prowadzimy ją przez minimum 6 mż/lub do 12 mż. dziecka.

Czy u każdego dziecka z AZS od razu wykonujemy próbę eliminacji? Zawsze tłumaczę Rodzicom dziecka z AZS, iż:

Wskazaniem do rozpoczęcia badań diagnostycznych pod kątem alergii na pokarmy u dzieci z AZS jest niepełna odpowiedź na optymalne leczenie miejscowe (w szczególności z towarzyszącymi objawami brzusznymi u dziecka).

Zaczynamy więc od podjęcia leczenia miejscowego (o tym poniżej), jeśli nie widzimy poprawy- wykonujemy próbę eliminacji i prowokacji białek mleka krowiego (w szczególności jeśli dziecko prezentuje nasilone objawy brzuszne mogące być objawem alergii pokarmowej). W międzyczasie możemy wykonać u dzieci kwalifikujących się, badanie swoistych przeciwciał IgE lub testy skórne (by określić typ reakcji alergicznej i ewentualnie prognozować o przebiegu alergii).

Jak leczymy AZS?

Leczenie pacjentów z AZS oparte jest na 3 głównych założeniach:

1. Regularna terapia skóry w oparciu o emolienty

• Emolienty to dermokosmetyki zawierające składniki tłuszczowe, wnikające w skórę i wbudowujące się w struktury lipidowe cementu międzykomórkowego. Poza przywróceniem bariery naskórkowej emolienty mają udokumentowane działanie przeciwświądowe, przeciwzapalne, immunomodulujące, zmniejszają kolonizację i przywracają prawidłową mikrobiotę skóry.

• Skóra dziecka chorego na AZS wymaga 2–3-krotnej aplikacji preparatu w ciągu doby. Emolienty powinny być stosowane nieprzerwanie, również w okresie remisji klinicznej.

• Kąpiel nie powinna być długa, najlepiej około 5 min, w temperaturze 27–30°C.

• Emolienty dodajemy do kąpieli w postaci olejków czy płynów, jak i stosujemy bezpośrednio na skórę w formie balsamów lub kremów- preparatów tych jest mnóstwo, są szeroko dostępne, w szczególności w aptekach.

• Należy dostosować preparat do aktualnego stanu skóry. Zawartość tłuszczu i wody w danym preparacie może jednej skórze służyć, a innej szkodzić. Zapamiętaj: na bardziej zaognione zmiany stosuj bardziej wodniste preparaty typu kremy czy lotio, a na suche zmiany- bardziej tłuste kremy czy maści, lub te wiążące wodę i zawierające np. glicerynę czy mocznik dostosowany do wieku dziecka. Dostosuj preparaty również do pory roku: gdy jest gorąco- stosuj preparaty wodniste, gdy zimno- tłuste.

• Na zmiany sączące i bardzo zaognione nie stosujemy emolientow (o typ również wspomnę poniżej)- warto wtedy zastosować mokre opatrunki (np z soli fizjologicznej). 

2. Terapia przeciwzapalna w okresie zaostrzeń AZS

W przypadku zaostrzeń AZS konieczne jest leczenie miejscowe przeciwzapalne w oparciu o preparaty miejscowe sterydowe i/lub inhibitory kalcyneuryny. Preparaty sterydowe są lekiem pierwszego rzutu w okresie zaostrzeń.

Bać się sterydów czy nie?

Niejednokrotnie spotkałam się z zatroskanymi rodzicami dzieci z AZS, którzy na słowo terapia sterydowa reagowali strachem, odmawiali nawet leczenia.

Prawdą jest, że sterydy miejscowe o zbyt silnej mocy działania, niedostosowane do wieku dziecka, lub terapia tymi preparatami prowadzona zbyt długo mogą prowadzić do powikłań sterydoterapii.

Dla Waszej wiedzy przytoczę tutaj najczęstsze działania uboczne miejscowej sterydoterapii: ścieńczenie naskórka, czy zanik skóry właściwej lub tkanki podskórnej, rozstępy, przebarwienia skóry, zwężenie naczyń i odczynowe teleangiektazje, utrwalony rumień skóry, trądzik posterydowy, okołoustne zapalenie skóry czy skłonność do infekcji.

To właśnie te powikłania posterydowe budzą wśród rodziców największe obawy.

Zawsze jednak tłumaczę, że zdecydowanie można tych powikłań uniknąć lecząc mądrze i dobierając odpowiednie preparaty.

• Po pierwsze należy dobrać preparat odpowiedni do wieku dziecka o bezpiecznej mocy działania.

Preparaty sterydowe dzielimy na 7 grup ze względu na ich siłę działania. Dla niemowląt dobieramy najsłabsze preparaty, głównie octan lub maślan hydrocortyzonu- Hydrocortyzon 0,5%- 1%, Locoid, Laticort. Od 2rż możemy włączyć nieco silniejsze preparaty jak Cutivate, Elocom, Elosone, Advantan. Najsilniejsze preparaty możemy rozważyć do leczenia miejscowego dopiero po 12rż.

• Po drugie należy określić bezpieczny czas leczenia.

Zazwyczaj stosujemy cienką warstwę preparatu sterydowego 1 x dz (zazwyczaj na noc) przez max 7 dni (u niemowląt często do 5 dni). Rozważamy również tzw. terapię sekwencyjną/przerywaną- np. preparat sterydowy co 2-3 dni lub tylko w terapii weekendowej, w pozostałe dni intensywna pielęgnacja w oparciu o emolienty. Leczenie takim trybem pod okiem doświadczonego dermatologa może być prowadzone w sposób bezpieczny nawet przez kilka miesięcy.

Pamiętajmy, w ostrej fazie zmian skórnych- emolienty mogą zaostrzyć przebieg. Jednak:

Po wyciszeniu zmian skórnych preparatem sterydowym, od razu wracamy do intensywnej pielęgnacji. Co więcej-powinniśmy ją nawet zintensyfikować- emolienty nawet co 4 godziny!

Po uzyskaniu zmniejszenia nasilenia objawów ostrego stanu zapalnego można rozważyć zastosowanie inhibitorów kalcyneuryny (Elidel, Protopic). Jest to grupa leków, którą dodatkowo można stosować profilaktycznie w celu zapobiegania zaostrzeniom. Często preparaty te wybierane są w pierwszym rzucie do leczenia zaostrzeń AZS obejmujących okolicę ust, oczu, okolic płciowych, pach i pachwin- w tych okolicach preparaty sterydowe są przeciwwskazane.

Preferujemy stosowanie na skórę twarzy (gł. okolice ust i oczu), okolice płciowe, pachy i pachwiny właśnie inhibitorów kalcyneuryny zamiast sterydów.

Terapia miejscowa preparatem sterydowym lub inhibitorem kalcyneuryny zawsze powinna być dobrana przez lekarza indywidualnie do pacjenta.

3. Dieta eliminacyjna białek mleka/Unikanie czynników zaostrzających chorobę

• Dietę eliminacyjną białek mleka wprowadzamy u dzieci z rozpoznanym AZS o umiarkowanym i/lub ciężkim przebiegu i z potwierdzoną alergią poprzez próbę eliminacji i prowokacji (o tym powyżej).

  Dietę eliminacyjną utrzymujemy przez 6mż lub do 12 mż dziecka, a następnie monitoruje się nabywanie tolerancji co 6-12msc.

  Większość dzieci z łagodnym AZS nie wymaga stosowania żadnych eliminacji pokarmowych.

• Ustalenie związku przyczynowo-skutkowego miedzy danym pokarmem, a zaostrzeniem AZS bywa czasem trudne. Wynika to z faktu, że wiele innych czynników środowiskowych może działać drażniąco na wrażliwą skórę z AZS (np. nagła zmiana temperatury, ubranka wełniane i syntetyczne, lanolina w ubrankach lub kosmetykach, piorące środki, wybielacze, rozpuszczalniki, woda, a nawet roztocze kurzu.

  Próba zidentyfikowania wszystkich możliwych czynników drażniących jest kluczowe w długotrwałym leczeniu pacjentów z AZS.

  Dlatego używaj łagodnych i hipoalergicznych płynów i proszków do prania, zrezygnuj z używania detergentów, jeśli przytulasz dziecko- również używaj środków hipoalergicznych, nie perfumuj się na skórę (nieraz widziałam zaostrzone skóry dzieci z AZS po przytulaniu się do taty, który wcześniej spryskał się intensywnie wodą po goleniu).

Leczenie wspomagające:

Z powodu intensywnego świądu dzieci z AZS wymagają często terapii przeciwświądowej z zastosowaniem leków przeciwhistaminowych. Dlatego większość pacjentów przewlekle zażywa leki z tej grupy (np.Fenistil od 2mż, Zyrtec od 6mż, Deslodyna/Aerius od 1rż, Xyzal od 2rż i inne).

U pacjentów z AZS ze względu na predyspozycje genetyczne i zaburzenia budowy bariery naskórkowej, często obserwuje się nadkażenia skóry atopowej.

Wielokrotnie widziałam dzieciaczki z masywnymi nadkażeniami skóry atopowej: wirusem opryszczki czy mięczaka zakaźnego, gronkowcem złocistym czy grzybicą skórną. Leczenie takich zmian często jest trudne, a nierzadko wymaga hospitalizacji.

Chciałabym, byście zapamiętali po przeczytaniu tego posta, że:

U około 30% chorych naturalny przebieg choroby jest korzystny, a objawy ustępują do 3rż.

• U większości pacjentów objawy chorobowe ustępują już w wieku przedszkolnym.

  U pacjentów z potwierdzonym typem alergii w mechaniźmie IgE-niezależnym rokowanie jest korzystniejsze. Szybciej też ustępują objawy AZS u pacjentów uczulonych na białko jaja, mleko i pszenicę. Alergia na orzechy ziemne, orzechy, ryby, owoce morza, wiąże się z gorszym rokowaniem.

  Pacjenci w trakcie prawidłowo prowadzonej terapii wchodzą w okres remisji klinicznych, których czas trwania jest trudny do przewidzenia.

• AZS nie jest równoznaczne ze skazą białkową.

  Zdecydowana większość dzieci z AZS nie ma alergii pokarmowej (występuje ona u 30-60% dzieci z umiarkowaną i ciężką postacią AZS), co potwierdzamy brakiem poprawy po restrykcyjnej diecie eliminacyjnej u mamy karmiącej piersią lub po włączeniu hydrolizatów białkowych.

• Podstawą leczenia AZS jest intensywna pielęgnacja emolientami i leczenie miejscowe.

• Jeśli objawy skórne są bardzo nasilone, a leczenie miejscowe nie przynosi poprawy i/lub objawom skórnym towarzyszą alergiczne objawy z przewodu pokarmowego- wprowadzamy diagnostyczną próbę eliminacji i prowokacji białek mleka krowiego, by rozważyć dietę eliminacyjną.

• Sterydami można leczyć bezpiecznie.

  Nie bójmy się miejscowego leczenia preparatami sterydowymi. Doświadczony lekarz potrafi dobrać mądrze kurację w pełni bezpieczną i skuteczną. Alternatywą do leczenia skóry twarzy są obecnie inhibitory kalcyneuryny, pozbawione powikłań sterydoterapii.

• Jeśli masz wątpliwości czy zmiany są AZS czy ŁZS- zrób test z emolientem.

  Określoną partię skóry natłuszczamy przez kilka dni emolientem lub oliwką niemowlęcą, a na inną partię skóry nakładamy białą papkę z cynkiem- jeśli zmiany zaczną ustępować pod wpływem białej papki, a zaostrzać się pod wpływem emolientu/oliwki- ŁZS jest wysoce prawdopodobne. Jeśli obraz jest odwrotny- przemawia on za AZS. Poniżej jeszcze raz zestawiłam główne różnice AZS i ŁZS.

• Zapamiętaj- większość zmian skórnych w okresie niemowlęctwa to ŁZS, a współwystępowanie AZS z ŁZS nie jest wcale takie rzadkie.

Moi Drodzy- jeśli nadal macie wątpliwości czy zmiany skórne Waszych Dzieciaczków to obraz AZS czy też ŁZS- koniecznie wróćcie do poprzedniego mojego posta: łojotokowe czy atopowe zapalenie skóry? cz.I- łzs

Znajdziecie tam ważne punkty różnicujące te dwie jednostki chorobowe. Dla szybkiego podsumowania spróbuję jeszcze raz zestawić główne różnice poniżej:

• ŁZS pojawia się najczęściej w ciągu pierwszych tygodni życia.

• ŁZS obejmuje wilgotne miejsca z dużą ilością gruczołów łojowych (okolica ust, skrzydełek nosa, płatki uszu, czoło, okolica brwi i owłosiona skóry głowy, fałdy skóry- szyja, doły pachowe, zgięcia kończyn).

• Ciemieniucha jest typowym przejawem ŁZS.

• ŁZS bardzo często zajmuje wilgotne okolice pieluszkowe.

• ŁZS- skóra poza wykwitami raczej bez suchości.

• Świąd w ŁZS zazwyczaj jest łagodny.

• ŁZS- emolienty zaostrzają zmiany skórne.

• Wykwity ŁZS mają charakter plam rumieniowo- złuszczających (“czerwone, suche placki”), często pokrytych tłustą, żółtawą łuską.

• Większość zmian skórnych w okresie niemowlęcym to ŁZS.

• AZS związane jest z procesem alergicznym, pojawia się zazwyczaj później niż ŁZS.

• AZS u małych dzieci (<2rż) dotyczy głównie policzków, wyprostnych części kończyn, tułowia, >2rż zajęte są najczęściej powierzchnie zgięciowe stawów, a u dzieci starszych często zajęte są grzbiety rąk.

• Ciemieniucha nie jest typowym objawem AZS.

• AZS “woli” suche partie skóry, rzadko obejmuje okolice pieluszkowe.

  1. AZS- skóra sucha na praktycznie całej powierzchni.

  2. AZS -zmiany skórne swędzą i to bardzo!

  3. AZS- podstawą leczenia są preparaty emolientowe.

  4. Zmiany AZS w fazie ostrej: ogniska rumieniowe, dość wyraźnie odgraniczone od skóry otoczenia, na ich podłożu drobne grudki, pęcherzyki oraz nadżerki; w fazie przewlekłej: ogniska z pogrubiałą skórą i lichenizacją, często złuszczanie naskórka.

Drodzy Czytelnicy, jestem świadoma, iż zmiany skórne u dzieci bardzo często budzą ogromny niepokój Rodziców, a różnicowanie AZS i ŁZS nierzadko jest problematyczne nawet dla doświadczonego lekarza. Nadrozpoznawalność AZS w okresie wczesnego niemowlęctwa jest znaczna, a wiązanie każdej zmiany skórnej u dziecka z alergią pokarmową jest dość powszechną praktyką. Prowadzi to często do niepotrzebnej eliminacji z diety mamy wielu produktów odżywczych lub stygmatyzowania dziecka alergią pokarmową.

Mam ogromną nadzieję, że post ten (wraz z poprzednim postem o ŁZS) pomógł Wam zrozumieć te dwie jednostki chorobowe skóry- AZS i ŁZS. Jestem pewna, że wiedza jaką teraz posiadacie może pomóc Wam w doborze odpowiedniej pielęgnacji Waszego Maleństwa, a jeśli stan skóry będzie wymagał konsultacji z lekarzem- będziecie mogli podjąć świadomą dyskusję.

Życzę Wam teraz cierpliwości i konsekwencji w leczeniu i pielęgnacji problematycznej skóry Waszych Dzieciaczków… wiedzę już macie:)

I już teraz zapraszam do śledzenia moich kolejnych postów.
Zachęcam też do pozostawiania komentarzy.
Jeśli macie jakieś pomysły, sugestie co do kolejnych postów- piszcie śmiało:)

* Treści zawarte w blogu mają funkcję edukacyjną i nie mogą zastąpić osobistego kontaktu z lekarzem.